Armando
Conditiebeschrijving en nader onderzoek
Het object “Zwart prikkeldraad op zwart” vervaardigd door Armando in 1962 uit de collectie van de Gemeente Amersfoort stelt ons tijdens de restauratie voor een leuke zoektocht. Het object is geconstrueerd uit (vermoedelijk twee) vezelplaten die aan elkaar zijn bevestigd met spijkers. Zes stukken verzinkte prikkeldraden zijn met krammen op de vezelplaat bevestigd. De prikkeldraden en verflaag van het object zijn bedekt door een laag stof en vuil en de verflaag op het prikkeldraad schilfert waardoor op vele plekken al lacunes zijn ontstaan.
Tijdens het onderzoek blijkt dat de draden niet goed op hun plek passen, los zijn gekomen, diverse beschadigingen hierdoor zijn ontstaan en oude gaatjes zichtbaar zijn waar extra krammen hebben gezeten. Hierdoor krijgen wij het vermoeden dat het werk eerder is gerestaureerd. Navraag is gedaan bij de Armando Stichting voor verdere documentatie. De Armando Stichting heeft een foto beschikbaar vermoedelijk uit de jaren ’60. Een zoektocht op het internet brengt ons bij een tweede foto, waarvan de datering onbekend is maar waarin het jaartal 2010 in de eigenschappen vastligt. Met deze twee foto’s is een conditievergelijking uitgevoerd met hoe het werk er bij binnenkomst in het atelier.
De volgende verschillen komen hierdoor naar voren:
- Oorspronkelijk bezat het werk zeven prikkeldraden in plaats van zes, zoals nu het geval is. De zevende draad is verloren gegaan. De oorspronkelijke locatie is met een rode stippellijn aangegeven.
- De onderste draad was met krammen vastgeklemd, dit is aangegeven bij de onderste rode stippellijn.
- De bovenste draad bevond zich aan de rechterzijde onder de krammen (aangegeven bij de bovenste kleine stippellijn) en bevond zich een stukje meer naar boven, dit is aangegeven met de middelste pijl die omhoog wijst.
- De derde draad bevindt zich onder de juiste krammen, maar dient te worden omgekeerd, dit is met de dubbele pijl aangegeven.
- De beschadiging aan de linkerzijde van het werk, zie pijl, is niet oorspronkelijk.
Overzicht voorzijde Armando voor behandeling
Overzicht achterzijde Armando voor behandeling
De vergelijking tussen de foto uit de jaren ’60, de foto van het internet en zoals het schilderij op ons atelier kwam.
Het sealen van de lacunes met een coating
De restauratie
Na deze vergelijking blijkt dat inderdaad het werk eerder is behandeld. Omdat de huidige stand van de draden voor problemen zorgt, wordt besloten over te gaan tot restauratie. De foto uit de jaren ‘60 is in overleg aangehouden bij het terugplaatsen van de draden onder de krammen om op deze manier zo dicht mogelijk te komen bij de situatie hoe de kunstenaar het werk heeft vervaardigd.
Om te voorkomen dat er meerdere lacunes op het prikkeldraad ontstaan, zijn in overleg met een metaalrestaurator deze plekken met behulp van een penseel bedekt met een coating waardoor de verflaag tegelijkertijd ook is geconsolideerd.
De onderste draad was oorspronkelijk vastgeklemd onder twee krammen aan de rechterzijde, in plaats van losliggend zoals de situatie bij binnenkomst was. Twee verzinkte krammen zijn nagemaakt en zwart geschilderd. De gaatjes waarin de krammen zich bevonden, blijken te groot te zijn om nieuwe krammen in te kunnen plaatsen. De gaatjes zijn daarom opgevuld met bamboehout. De loszittende draad is hierna met behulp van een lijmklem onder de krammen geplaatst. De draad en de krammen zijn met behulp van museumvilt beschermd tegen het metaal van de klem.
Het vullen van de lacunes met stukjes bamboehout
Vilt onder de klem om de krammen te beschermen
De bovenste draad is losgehaald om de buiging iets minder scherp te maken, zoals op de foto uit de jaren ’60 zichtbaar is. De draad is hierna teruggeplaatst waarbij de rechterzijde weer onder de rechter-bovenste kram is vastgezet. De draad is door de buiging te verminderen iets langer en past nu precies op de originele plek.
Linkerzijde van de krammen voor- en na restauratie
Rechterzijde van de krammen voor- en na restauratie
Het oppervlaktevuil met stof op de spaanplaat is droog verwijderd met behulp van make-up sponsjes. Omdat de verflaag op het prikkeldraad zeer bros en fragiel is, is het verwijderen van het stof en vuil op een andere manier uitgevoerd dan bij de spaanplaat. Het losse stof is met behulp van een Air Pencil van de draden afgeblazen.
Het losse stof is verwijderd met een zacht penseel en een Air Pencil
Overzicht van de voorzijde halverwege het verwijderen van het oppervlaktevuil
Met een make-up sponsje is het stof en vuil van het oppervlak verwijderd
Overzicht van de voorzijde halverwege het verwijderen van het oppervlaktevuil
Overzicht van de voorzijde na de restauratie
De zevende, ontbrekende draad
Zoals eerder vermeld, bezat het werk oorspronkelijk zeven draden in plaats van zes, zoals nu het geval is. Het is onbekend wanneer deze draad precies is verdwenen en waarom dit is gebeurd. Mogelijk heeft dit plaatsgevonden in de periode dat Armando nog in leven was en mogelijk ook met zijn medeweten. Omdat de reden en tijdstip van het ontbreken van de draad onbekend zijn is in overleg besloten het werk in de huidige staat te accepteren. Het ontbreken van de draad kan beschouwd worden als deel van de geschiedenis van het object.