Invloed van omgevingsfactoren
Slechte omgevingsfactoren, ook wel bewaaromstandigheden genoemd zijn van grote invloed op het behoud van een schilderij voor de toekomst. Om goed in beeld te brengen wat hiervan de gevolgen zijn, volgt hieronder een opsomming met voorbeelden van aantastingen van schilderijen door bewaaromstandigheden per categorie.
schilfering ontstaan na een lekkage
Cupping
Crepering van de verflaag door dweilen
Invloed fluctuaties in relatieve vochtigheid
- schilfering
- crepering
- opstaande verf
- craquelé en cupping
- schade door verkeerd ingestelde klimaatapparatuur en/of klimaatmeetapparatuur
- ontstaan van schimmels
- oxidatie
- schade door krimpen, uitzetten en kromtrekken (barsten) van hygroscopische materialen
- blauwe waas
Lichtinvloeden
- verkleuring
- verbleking
Verkleuring van het gele pigment uit de groene verflaag
Verkleuring blauw pigment
Opstaande verfdeeltjes ontstaan doordat het schilderij boven een radiatorpaneel hing
Invloed van fluctuaties in temperatuur
- schroeien en blaasvorming van de verflaag (b.v. door schilderijlampje)
- schade door te lage relatieve luchtvochtigheid veroorzaakt door te hoge temperatuur centrale verwarming
- schade door brandende kaarsen in de omgeving
- deformaties in het doek
Slechte inlijsting
Zie voor een overzicht hiervan, de pagina schades aan schilderijen door een verkeerde inlijsting.
- breken van het ophangsysteem
- beschadigingen door lijstsponning
- uit de lijst vallen van doek of paneel
- het barsten van een paneel door te strakke inlijsting
- aantastingen door roest van metalen onderdelen
Hoekplooien
Invloed slechte spanning van de textiele drager
- hoekplooien
- versnelling vorming van ouderdomscraquelé en cupping
- deformeren verfoppervlak
koffievlek
Nicotine-aanslag
Stof en vuil
- schimmel en oxidatie (stof trekt vocht aan)
- moeten door vuil tussen raam en doek
- aantasting door roet van kaarsen, houtkachels en open haarden
- aantasting door aanslag van tabaksrook
- vuilspatten als kaarsvet, wijn, koffie, plantenspuit, muurverf en huisverf
Plaagdieren
- insectenfecaliën
- houtworm vraat en gaten
- zilvervisjesvraat
- vogelpoep
Spinnen fecaliën
Spinnen eitjes
Uitvlieggaatjes van de houtwormkever
Houtwormkever in gaatje
Zilvervisjesvraat
Schimmel door craquelé
Schimmels
- aantasting op voor- en achterzijde schilderij
- aantasting in de verf of vernislagen
- aantasting door "het weer"
Schimmelgroei op insectenfecaliën
Schimmels groeien op vuil
Aantasting van het doek door oxiderende kopspijkers
Materiaal-invloed
- aantasting door zuren uit hout (b.v. eik en spaanplaat) of karton
- aantasting door weekmakers uit plastic
- aantasting door oxiderend materiaal
Inrichting
- schade door onvoldoende ruimte
- schade kunstvoorwerpen door tegen of op elkaar plaatsen
- aantasting door oxiderend materiaal
- aantasting door kasten en rekken van "zure" of oxiderende materialen
- vocht en waterschade door lekkage leidingen
Buitenschil gebouw
- grote vocht en temperatuurswisselingen
- tocht
- slechte isolatie, waardoor veel extra verwarmen (plaatselijke warmte en te droog klimaat)
- aantasting door lekkage van dak of overstromende dakgoten
- binnendringen van stof en insecten
Deformatie van het doek door restauratieplakkers aan de achterzijde
Veilingnummers aangebracht met krijt, in dit geval op de voorzijde
Afdruk van luchtkussenfolie/noppenfolie in het vernis
Craquelé met schilfering ontstaan door ondeskundig uitspieën van een doek
Mensen
- mechanische beschadigingen door slechte berging, hanteren of transport
- deformaties door dennennaalden tussen raam en doek
- deformatie door (tekst)plakkers achter op het schilderdoek
- deformaties door met krijt aangebrachte veilinghuisnummers
- vandalisme
- schade door slechte inpakmethode of ongeschikt inpakmateriaal
- beschadigingen door het reinigen van of in de nabijheid van objecten
- schilfering en crepering door nat afnemen schilderij
- schade door het oppervlaktevuil verwijderen met halve aardappels, broodkruim of stofdoek
- dilettante restauraties
- toepassen verouderde restauratie methoden
- risicovolle handelingen in nabijheid van schilderijen
- roken en open haarden
Roet van het schilderij verwijderen na aanleiding van een brand
Veiligheid & beveiliging
- brand
- diefstal
- vandalisme
Hoe veel roet is vrijgekomen is zichtbaar door het proefje
Vandalisme
Alle hierboven genoemde voorbeelden zijn de meest voorkomende van de door ons vastgestelde schades, ongetwijfeld zullen er nog meer zijn.
Omgaan met objecten (b.v. hanteren, transport, berging, exposeren) kan veel schade veroorzaken, niets doen echter ook.
Naast het conserveren en restaureren van kunstvoorwerpen is het voor het behoud en beheer van deze voorwerpen van evengroot belang dat de omgevingsfactoren geen slechte invloed kunnen uitoefenen waardoor conservering en restauratie na verloop van tijd opnieuw noodzakelijk wordt.
Algemene adviezen over het behoud en beheer van kunstvoorwerpen kunt u vinden op de pagina beheer en behoud van schilderijen.