Preventieve conservering

Preventieve conservering is het verbeteren van de bewaaromstandigheden van kunstvoorwerpen om te voorkomen dat een restauratie noodzakelijk wordt.
De bewaaromstandigheden, ook wel omgevingsfactoren genoemd, zijn alle elementen die een kunstvoorwerp of een collectie omringen. Deze elementen dienen geen slechte invloed op een kunstvoorwerp of collectie uit te oefenen.
Onderschat de gevolgen van slechte invloed niet. Een groot deel van de beschadigingen die op onze website getoond worden zijn daar het resultaat van.
Er is veel onderzoek gedaan naar de ideale bewaaromstandigheden. Het is een wetenschap in ontwikkeling, nieuwe apparatuur en materialen worden ontwikkeld en komen op de markt, de materialenkennis van kunstvoorwerpen verruimd en de praktijk-ervaringen met situaties worden gedeeld. De kennis over bewaaromstandigheden verandert daardoor jaarlijks.

Natuurlijke veroudering van objecten kun je niet stoppen maar wel vertragen.

De praktijk

Door onze ervaring met veel instellingen en particuliere collecties in depots en tentoonstellingsruimten weten wij dat de ideale omstandigheden nauwelijks haalbaar zijn. Toch is het vaak mogelijk, door het bekijken van de situatie en aan de hand van metingen, verbeteringen aan te brengen.

Op het gebied van de preventieve conservering kunnen wij advies geven voor wat betreft: klimaatapparatuur, licht, het voorkomen van biologische aantasting, het uitvoeren van (licht en klimaat) metingen, het regeneren en ijken van klimaatmeetapparatuur en behandelen schilderijen door ze verbeterd in te lijsten.

schilfering - crepering - opstaande verf - craquelé en cupping - schade door verkeerd ingestelde klimaatapparatuur en/of klimaatmeetapparatuur - ontstaan van schimmels - oxidatie - schade door krimpen, uitzetten en kromtrekken (barsten) van hygroscopische materialen - blauwe waas

Uitleg van problemen aan de gronderings-,verf- en vernislagen hoofdzakelijk veroorzaakt door vochtinvloeden

verkleuring - verbleken

schroeien en blaasvorming van de verflaag (b.v. door schilderijlampje) - schade door te lage relatieve luchtvochtigheid veroorzaakt door te hoge temperatuur centrale verwarming - schade door brandende kaarsen in de omgeving - deformaties in het doek - losraken van haakje bij ophangsysteem met perlondraad

breken van het ophangsysteem - beschadigingen door lijstsponning - uit de lijst vallen van doek of paneel - het barsten van een paneel door te strakke inlijsting - aantastingen door roest van metalen onderdelen
Voorbeelden van beschadigingen door slechte inlijsting

hoekplooien - versnelling vorming van ouderdomscraquelé en cupping - deformeren verfoppervlak

schimmel en oxidatie (stof trekt vocht aan) - moeten door vuil tussen raam en doek - aantasting door roet van kaarsen, houtkachels en open haarden - aantasting door aanslag van tabaksrook - vuilspatten als kaarsvet, wijn, koffie, plantenspuit, muurverf en huisverf

insectenfecaliën - houtworm vraat en gaten - zilvervisjesvraat - vogelpoep

aantasting op voor- en achterzijde schilderij - aantasting in de verf of vernislagen - aantasting door "het weer"

aantasting door zuren uit hout (b.v. eik en spaanplaat) of karton - aantasting door weekmakers uit plastic - aantasting door oxiderend materiaal

schade door onvoldoende ruimte - schade kunstvoorwerpen door tegen of op elkaar plaatsen - aantasting door kasten en rekken van "zure" of oxiderende materialen - vocht en waterschade door lekkage leidingen

grote vocht en temperatuurswisselingen - tocht - slechte isolatie, waardoor veel extra verwarmen (plaatselijke warmte en te droog klimaat) - aantasting door lekkage van dak of overstromende dakgoten - binnendringen van stof en insecten

mechanische beschadigingen door slechte berging, hanteren of transport - deformaties door dennenaalden tussen raam en doek - deformatie door (tekst)plakkers achter op het schilderdoek - deformaties door met krijt aangebrachte veilinghuisnummers - vandalisme - schade door slechte inpakmethode of ongeschikt inpakmateriaal - beschadigingen door het reinigen van of in de nabijheid van objecten - schilfering en crepering door nat afnemen schilderij - schade door het oppervlaktevuil verwijderen met halve aardappels, broodkruim of stofdoek - dilettante restauraties - toepassen verouderde restauratie methoden - risicovolle handelingen in nabijheid van schilderijen - roken en open haarden

brand - diefstal - vandalisme

Alle hierboven genoemde voorbeelden zijn de meest voorkomende van de door ons vastgestelde schades, ongetwijfeld zullen er nog meer zijn.
Omgaan met objecten (b.v. hanteren, transport, berging, exposeren) kan veel schade veroorzaken, niets doen echter ook. Naast het conserveren en restaureren van kunstvoorwerpen is het voor het behoud en beheer van deze voorwerpen van evengroot belang dat de omgevingsfactoren geen slechte invloed kunnen uitoefenen waardoor conservering en restauratie na verloop van tijd opnieuw noodzakelijk wordt.

Algemene adviezen over het behoud en beheer van kunstvoorwerpen kunt u vinden op de pagina onderhoud en behoud van schilderijen.

> Onderhoud en behoud van schilderijen

> Methode verbeterde inlijsting

> Achterkantbescherming

> Inlijstingen algemeen

> Uitleg verflaag problemen

> 6785 op conditie geïnventariseerde schilderijen ...

> Calamiteiten